De noodzakelijkheid van een 'backup plan' voor mijn toekomst werd me voor het eerst duidelijk toen de mededeling mij bereikte dat dit jaar de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA) afziet van haar gebruikelijke jaarlijkse selectieronde waaruit vier promotieplekken zouden worden verdeeld onder cultuurminnend academia. Wegens een immer dunner wordende geldstroom voor Geesteswetenschappen, zowel vanuit de Universiteit als vanuit centrale organen als de NWO, zag het promotielichaam zich genoodzaakt de toch al druppelende kraan even helemaal dicht te draaien.
Hoewel ik dit jaar nog niet voor een dergelijke gewilde plek in aanmerking zou komen, begin ik steeds meer vraagtekens te zetten bij de haalbaarheid van een academische carriere in dit gebeid van de wetenschap. Waar normaal 80 aanvragen binnenkomen bij ASCA (slagingskans van 5%) zal dit de komende jaren alleen maar toenemen, zowel door het wegvallen van de ronde dit jaar als door de herintreding van werknemers in de cultuursector die de verslechterde economie als een aanmoediging zien om zich verder te scholen.
Verder is de toekomstige promotiefinancieringsstrategie van ASCA in nevelen gehuld en doen de meest fantastische verhalen de ronde. Zo zou binnenkort externe financiering van het traject moeten worden gevonden voordat ASCA dat bedrag zal verdubbelen, hetgeen meer druk zou leggen op toelating in externe organen als NWO's talenten- en mozaiekbeurs, programma's die niet direct bekend staan om hun voorkeur voor geesteswetenschappen in het algemeen en Media Studies in het bijzonder.
Duidelijk is dat zowel de vijver kleiner wordt en het aantal forellen alleen maar toeneemt, een situatie die door geen van de forellen als prettig wordt ervaren. Het enige voordeel van de situatie werd me gisteren tijdens de borrel na de oratie van een hoogleraar bekend gemaakt door de coordinator van het Nieuwe Media traject in Utrecht, die wel een groei aan kwaliteit zag in de aanvragen van de afgelopen jaren. Wel verbond hij ook hier meteen een negatieve noot aan: veel van deze kwaliteit kan niet meer benut worden. Waar 20 tot 30% van de aanvragen niet aan de strenge kwaliteitseisen voldoet, moet zo'n 60 tot 70% met perfect kloppende aanvragen een afwijzing verwerken, een percentage dat de komende jaren alleen maar zal stijgen. Een hoogleraar van de Amsterdamse opleiding merkte cynisch op dat ze weleens heeft voorgesteld om de beurzen onder de aanvragers te verloten ten behoeve van eerlijkheid.
Zodoende schildert zich een toekomst voor me af die zal worden beheerst door de dictatuur van willekeur, kansberekening en verdieping in sociale politieke spelletjes in plaats van meritocratische beginselen. En hoewel ik de meeste vormen van gokken principieel afzweer denk ik dat ik deze gok maar gewoon moet wagen. En dat we in afwachting van het geluknummer met zijn allen moeten blijven wrikken. Wrikken aan die dichte kraan.
