Hoe koud is een Zuid Afrikaan?

Het zou zo'n onvergetelijke week gaan worden, een week waar je jaren later aan terug denkt en de reis voor je ziet als een reeks zorgeloze dronken dagen, waarbij je de zon nog na voelt gloeien op je wangen en waarbij de tonen van een onbekende eendagsvlieg door de lucht spelen. Die week is het in ieder geval niet geworden.

Op de kaart van Zuid-Afrika licht Port Elizabeth, ruwweg midden tussen Durban en Kaapstad, op als koudste plek aan de kust van Zuid Afrika, met een maximum van 13 graden... zeg maar Zandvoort midden-Oktober. Tijdens de reis komen we sneeuw tegen en horen we dat we met de koudste winter in tien jaar van doen hebben. Doss, die de accomm onder zijn hoede heeft genomen, waarschuwt dat we onze goede deal alleen hebben kunnen verzilveren omdat we fatsoenlijke jong-werkenden zijn, hetgeen voorbijgaat aan de realiteit waarin elk van ons nog de universiteit bezoekt, en de ongeschoren natuur van het reisgezelschap doet vermoeden dat het moeilijk wordt dit te verbergen. Een tweede detail, namelijk dat we op verschillende dagen met 8 in plaats van de genoemde 4 zullen zijn, dient geheel onbesproken te bliven in het bijzijn van getuigen.

Het huis, met Jacuzzi, ligt aan de mooiklinkende Swartkopsrivier, maar in de laatste kilometers op de N2 passeren we een riekende zwavelfabriek die ons zicht en neus niet meer verlaat, en de doolhofachtige woonwijk die we doorkruisen maakt nog eens duidelijk dat gele baksteen niet overal een faux-pas is in architectuur. Eenmaal aan de rivier passeren we menig prachtig pand, maar belanden jammerlijk dichtbij de brug waarover die de N2 de rivier overzet bij een pand dat meer doet denken aan grootmoeders tijd dan Bergen aan Zee.

De hoogbejaarde huiseigenaresse is snel ingepakt, maar binnen blijkt dat we het huis delen met een koppel. Zij verblijven inmiddels in het gedeelte met de jacuzzi dat in eerste instantie aan ons zou worden toebedeeld, waardoor we ons dienen te verdelen in twee kamers, waarvan er eentje meer een soort overloop betreft met een een-persoonsbed dat een deur blokkeert. Stew kijkt door het sleutelgat en ziet een onbekende man op een bank liggen. Zijn aanwezigheid wordt gedurende de nacht nog meermaals bevestigd door hevig gestommel dat door het hele huis dreunt, waarna we het speels over 'Quasimodo' hebben wanneer de mysterieuze bovenbuurman wordt genoemd.

En dan de kou. Zuid-Afrikaanse huizen zijn gebouwd om koel te blijven tijdens de 9 maanden lange zomer, en het feit dat een winter bestaat wordt in het ontwerp van levensomgevingen graag vergeten. Met meerdere dekens om ons heen kijken we op het midden van de dag naar het voetbal op de televisie, terwijl we witte pluimpjes uitademen. Door de aanwezigheid van zovelen in het huis is de heetwaterketel snel leeg, waardoor de geur van de zwavelfabriek binnen nog eens dunnetjes wordt gekopieerd. Snachts liggen we op dunne matjes verspreid over de algemene woonruimte. Door het gebrek aan ruimte overwegen we om in shifts te slapen.

De sfeer in het stadion tijdens Portugal - Ivoorkust is ongelofelijk, maar leert me een kleine nuance: het zijn eigenlijk maar gewoon 12 gasten die tegen een bal aan trappen. Mijn categorie 4 plek is onverwacht goed, het geluid is oorverdovend en de wave geeft me kippenvel, maar ik realiseer me meermaals tijdens de goalloze wedstrijd dat kwa gemak een plekje op de bank niet onderdoet voor het stadion. Wat ik me nog meer realiseer is dat op tv alles veel duidelijker is: een vrije trap wordt herhaald, een tackle van drie hoeken belicht. Nu kijk je even de andere kant op en je mist de enige kans van de wedstrijd: Ronaldo buitenkant paal. Achteraf blijkt dat in een discussie met tv-kijkers dat dieene speler waarvan je zweerde dat hij onderdeed voor de verwachtingen een redelijke pot heeft neergezet en dat jij, in het stadion, dat allemaal hebt gemist.

En ja, de stad zelf biedt ook geen echte uitgaansbonanza voor de door de wol geverfde kroegtijger. De enige drukke plek is sportbar Barney's, waar de gemiddelde 30-40 jarige gebierbuikte Portugal supporter zo dicht bij je komt staan om met geblesseerde tong tegen je aan te schreeuwen dat je de haren die uit zijn oren groeien kunt tellen. Alle studenten lijken de stad te hebben verlaten op twee 18-jarige Afrikaanse meisjes uit de provincie na die om twaalf uur door hun vader worden opgepikt.

Mijn herrinneringen van deze week over pakweg tien jaar zien er waarschijnlijk ongeveer zo uit: rillingen op de bank, oorverdovende vuvuzelas, onverwachte aankomst van mensen die its van ons willen, coca cola reclame, een natte jas, de geur van zwavel en spiegels in de vorm van dolfijnen en een zijlboot. Bij lange na niet de ideale vakantie. Niettemin hoedanook onvergetelijk.

Brievendemocratie

De enveloppe is knal-oranje, en in het doorzichtige rechthoekje in de linker bovenhoek staat mijn persoonlijk stemnummer vermeld. Met een ferme zwaai schuif ik de brief door de gleuf en weet dat morgen het stembiljet op de Nederlandse ambassade in Zuid-Afrikas hoofdstad uit de bus wordt gevist.

Net als rond nieuwjaar en andere bijzondere dagen heb ik vaak al weken van te voren dromen dat ik op de dag zelf, door onvoorziene en onoverkomelijke omstandigheden, de boot mis en niet kan meedoen aan dat waar ik zo naar uit heb gekeken. Een variatie hiervan is de droom dat ik op de dag van de verkiezingen vergeet te stemmen.

Het heeft wat mogen kosten, maar wie zich "Team America's" "Freedom Isn't Free" lied nog herrinnert weet dat aan alle voordelen van de huidige democratie een prijskaartje hangt. Een aanvraag moest naar Den Haag gepost, een bewijs van gefaxt en uiteindelijk moest mijn biljet naar Pretoria. Precies een Euro of vijf, al met al, al kan dat voor een groot gedeelte worden afgeschoven op de razendsnelle daling van de europese munteenheid tenopzichte van de ZAR-Rand.

Voor de generatie voor mij zal het wel niet zo indrukwekkend klinken, maar dit is de eerste keer dat ik op een echt ouderwets stembiljet heb mogen stemmen. Zo eentje die kraakt wanneer je hem opvouwt en in de enveloppe probeert te stoppen, waar je nog je handen aan open kunt halen als je onvoorzichtig bent. Pas 7 jaar stemgerechtigd, heb ik to nu toe altijd op een knopje gedrukt met mijn voorkeur. Ik vertelde mijn collega dat ik een fax ging sturen. "Oh" zij hij verrast, "how quaint!" Het invullen van een van de rondjes met rood maakte me wat nerveus.. wat als ik het verkeerd zou doen en mijn biljet niet zou worden aangenomen?

Maar de rode pen waarmee ik menig essay heb gedecoreerd dit jaar liet het niet afweten, en nog voor de stemhokjes open gaan in Nederland weet een gelukkige politica zich gepreisd met een voorkeurstem, die helemaal uit Zuid-Afrika zal meedoen in kiesdistrict Den Haag.

En voor het eerst zal ik rustig slapen de avond voor de verkiezingen: zelfs als ik de 9de vergeet dat er in Nederland verkiezingen worden houden dan is mijn democratische participatie niet in gevaar.