Zomerdromen

Als de "Cape Doctor" van zich laat horen is de zomer een feit. En hij laat van zich horen. Vannacht vlogen in de minder stevig gebouwde wijken de daken in de rondte. Maar bij horen blijft het niet. De Cape Doctor voel je. Deze zoele Zuid-Ooster teistert de ganse dag de stad met zweepstriemen warme lucht, en blaast bij het verlaten van een schuilplaats als een onverwachte fohn haar in neus en ogen. Wie op zoek is naar een huidverjongingskuur dient nu naar de zuidelijk gelegen stranden te gaan, waar zandstraalbehandeling gratis is te beleven.

"Ik kom een kamer binnen en realiseer me dat ik in Nederland ben, mijn broertje komt me tegemoet en aan de lange tafel zie ik ook Kuba zitten, hetgeen heel goed uit komt denk ik bij mezelf, want ik moest nog het een en ander met hem bespreken. Maar de kamer is al snel weg en ik sta in een groot veld, dat dienst doet als een geimproviseerde camping. Het is koud en het waait, donder klinkt in de verte en ik bedenk me dat onze caravan lek is! Ietwat zenuwachtig beweeg ik op mijn plastic tuinmeubilair en draai de hamburgers om op de braai. Dan sta ik tot mijn middel in hemelblauw water, tientallen internationale studenten staan om me heen en moedigen me aan, al heb ik geen flauw idee waarvoor. Ik draai me om, net op tijd om de golf die omslaat aan te zien komen. Ik zwwef onderwater, snak naar adem. Opeens wordt ik wakker"

Daar waar Kaapstad op het jurkjesfront gedurende het hele jaar kan strijden om de eerste plek, lijkt een temperatuur stijging van 5 graden het signaal voor het plaatselijk vrouwelijk schoon om en masse richting Long Street te vertrekken in de avond uren. De bars puilen uit, stromen over in de straat en de dakloze bedelkinderen doen de beste zaken in maanden, de papieren bekers rinkelend van de muntstukken. De eindeloze eenrichtingsrij taxis staat tweebaans praktisch stil, golven van toeterende frustraties gaan heen en weer, aan de gang gehouden door aangeschoten jeugd in afgeladen toyotas die het lot van de taxichauffeurs wat minder serieus neemt. De meestal Zimbabwaanse onbetaalde parkeerwachters rennen door de chaos van hakjes en creatief gezichtshaar en gesticuleren wild in hun fluor hesjes naar chauffeurs op zoek naar een plekje, hopende op 20 tot 50 eurocent fooi aan het eind van de avond. Muziek stroomt samen van alle kanten, en af en toe is het moeilijk vast te stellen of de bron een bar is of een passerende sportwagen. De mensen om me heen stralen en ik lees het van de gezichten. Het belooft een lange, warme, waanzinnige zomer te worden.

Bloed in de tunnel

Toen ik vanochtend naar de supermarkt liep lag er een plas bloed in de tunnel die onder het station door gaat. In eerste instantie liep ik er langs zonder er al te veel bij na te denken, maar dat duurde niet lang. De plas was te groot om zomaar links te laten liggen. Deze plas bloed was een overblijfsel van een tragedie, de verteller van een traumatisch verhaal.

De plas bloed deed me denken aan gebeurtenissen eerder deze week, toen in mijn wijk een student werd doodgeschoten. De daders waren niet uit op zijn geld, sieraden of zijn mobiele telefoon. Een auto reed voorbij, de passagier opende het vuur op de twee wandelende jongens en raakten een van de twee fataal in het hoofd, waarna de auto er vandoor ging. De omgekomen student had geen strafblad, hetgeen doet vermoeden dat het om een willekeurige moord gaat. Vaak velangen bendes in Kaapstad van nieuwe leden een initiatiemoord. Dit om verzekerd te zijn van zijn loyaliteit, en om iets te hebben waarmee hij kan worden gechanteerd. Het lijkt erop dat dit de reden is geweest om tijdens de schemering van deze doordeweekse dag in Observatory willekeurig iemand dood te schieten.

De reacties in de buurt waren gemengd. Over het algemeen was men geschrokken, maar de frequentie van dit soort gebeurtenissen maakten referenties naar de moord al snel blase. Criminaliteit staat dagelijks op het menu, en een moord is daarop slechts het soort variatie als gebakken aardappeltjes op de gewoonlijke puree. De plas bloed in het tunneltje dat ik dagelijks neem, maar snachts vermijd ten koste van een omweg van 5 minuten, is daarvan een voorbeeld. Op mijn weg terug met de boodschappen was het opgeruimd, de trap nog natglimmend, de geur van zeep en chloor in de lentelucht. Het zal me verbazen als ik nog iets van hoor van dit incident, en de vraag is of het in de statistieken zal terugkeren. Een simpele plas bloed in een tunnel lijtk nr bij te horen.

Chaos op de weg naar veiligheid

Ontmoet Mike. Elke keer als iemand zijn auto om een lantaarnpaal vouwt, met een ongecertificeerd taxibusje over de vangrail slaat, of frontaal een tegenligger ramt, kan Mike met een tevreden glimlach rekenen op een volle portomonee.

Mike is namelijk de eigenaar van een 'panel shop', het pompende hart van Zuid-Afrika's rampzalige verkeersongevallencijfers. Een blik op zijn erf op mijn weg naar de uni-shuttle visualiseert de abstracte nieuwskoppen langs de weg als "10 die in horror taxi crash". Een sportwagen met ingedeukte bestuurderskant, versplinterd raam en met afgeslepen dak. Een compleet ingedeukte taxibus. Een Volkwagen waarvan de achterkant lijkt te zijn geraakt door een komeet.

De minibusjes die voor het grootste gedeelte het openbaar vervoer verzorgen worden al jaren gezien als de bron van een groot gedeelte van alle verkeersonheil. Vaak zonder rijbewijs rijden deze busjes luid toeterend en schreeuwend een bepaalde route, waarlangs ze overal stoppen voor het oppikken en droppen van passagiers. Veel van de busjes zijn al lang over hun houdbaarheidsdatum heen, en sommige zijn zelfs nooit bedoeld geweest voor persoonsvervoer en de veiligheidseisen die formeel bestaan. De overheid is tot op heden niet in staat gebleken op te treden tegen de taxisector.

Sommigen zeggen dat het komt door de geweldadige actiebereidheid van de criminele organisaties die achter de taxibusiness zitten. Beter betaald en beter bewapend dan de politie waagt niemand het om ze ook maar een strobreed in de weg te leggen. De bloedige taxi-oorlogen van enkele jaren geleden zijn een voorbeeld van de radicale houding van de taxichauffeurs, net als de nachtelijke schietpartijen op Johannesburg's nieuwe bussysteem dat is ingevoerd voor het WK 2010. Bang voor het verlies van klandizie werden 's nachts verschillende bussen tegelijkertijd onder vuur genomen door de informele taxis, waarbij verschillende pasagiers gewond raakten.

Op hetzelfde moment wordt beweerd dat de overheid geen actie wil ondernemen tegen de taxisector. Als een van de weinige economische sectoren die voor bijna 100% in handen is van niet-blanken, zou het aan banden leggen en reguleren van deze sector kunnen worden begrepen als tegenwerking van post-apartheid nivellering en uitholling van het electoraat. Zoals in de behandeling van praktisch elk politiek probleem wordt de 'ras-kaart' met overvloed gespeeld: wanneer het maar even kan worden argumenten van een tegenpartij afgedaan als rascisme. Het voorbeeld van de blanke Zuid-Afrikaan die in Canada een verblijfsvergunning heeft gekregen omdat hij in zijn thuisland om zijn huidskleur vervolgd zou worden, laat zien dat de nieuwe machtsbalans het nu ook voor blanken mogelijk maakt met succes rascisme als argument te mobiliseren.

Een probleem dat zeker niet te ontkennen valt binnen machtsposities in Zuid-Afrika is het afleggen van verantwoording. De minister van verkeer heeft meermaals een verbetering beloofd in de taxi sector, al tonen nieuwe cijfers aan dat de pakweg 250.000 minibusjes jaarlijks verantwoordelijk zijn voor 175.000 ongelukken. Waar bekendmaking van deze cijfers zou moeten leiden tot het aftreden van de minister, blijft in de ANC regering iedereen netjes op zijn plaats, houdt elkaar de hand boven het hoofd of noemt het racisme. Het probleem wordt daarmee niet opgelost en blijft dagelijks levens en handen vol geld kosten. En dat is voor niemand goed. Behalve voor Mike. Elke dag slaat hij waar mogelijk netjes de deuken uit auto's. Evenzovaak zie ik hem de onderdelen van een compleet onbruikbaar gecrasht voertuig strippen, als een gestrande walvis in een plas van splinters. Zonder Mike het eten uit de mond te willen wensen, zou ik Mike's omscholing tot bijzonder-agent openbaarvervoer handhaving met vreugde tegemoet zien.